کعب الاحبار و دوره فی تفسیر القرآن ( پایان نامه ارشد) صباح بیضون / استاد راهنما: دکتر محمد تقی دیاری بیدگلی.

شاید بتوان گفت که جریان خلافت پیامبر صلی الله و علیه و آله مخرب ترین جریانی بود که به اسلام و امت اسلامی ضربه زد، ولی نباید فراموش کنیم که در همین راستا، جریانی که مخربترین ضربات را بر پیکره متون اسلامی وارد نمود و آثار منفی زیادری را در پی داشت، جریان احادیث جعلی و موضوعه اسرائیلیات و به ویژه احادیث جعلی مربوطه به تفسیر قرآن می باشد. مسلما هر دو جریان ناشی از موضع گیریهای سیاسی آن روزگار می باشد که تاثیر ژرف در تشکیل این دو جریان داشته است. در مورد اسرائیلیات با احادیث موضوعه نام یک عالم یهودی را به وضوح می توان در صفحات تاریخ اسلامی یافت که حتی گرویدن وی به اسلام در تاریخ، محل اختلاف بوده است و نقش وی در تزریق این احادیث جعلی در تفسیر قرآن و نقل اسرائیلیات در هاله ای از ابهام است نام این عالم یهودی کعب الاحبار است. از آنجا که کعب الاحبار در عصر اول و مهم تاریخ اسلام می زیسته است از شهرت خاصی (در روایت احادیث) برخوردار شده است و از آنجا که مورد استقبال و پذیرش برخی از خلفا قرار گرفت و زمینه حضور وی در مجالس و بحث و گفتگوهایشان برای وی مهیا شد حتی در بین مسلمانان از جایگاه والائی برخوردار شد و جزء راویان مطرحی گشت که دیگران از او نقل حدیث می کردند و از آنها نقل حدیث می کرد و بدین وسیله نام وی تحت همین عنوان در تاریخ اسلام ثبت شد. با توجه به خطرات این اسرائیلیات و نقش آن در تحریف عقاید اسلامی ضرورت دارد که در بررسی نحوه نفوذ این احادیث جعلی به حریم روایات تفسیری قرآن کریم، توجه خاصی را به شخصیتهای مشکوک برخی از راویان حدیث مبذول داشت و در مورد آنها دقت و تحقیق و بررسی لازم را بنمائیم. بدون شک شناخت این راویان مشکوک نقش بسزایی در زودن احادیث و روایات جعلی و موضوعه از احادیث و متون اسلامی به خصوص احادیث متعلق به تفسیر قرآن خواهد داشت با توجه به اینکه نقش تخریبی این روایات در عقاید اسلامی واضح و مبرهن است.